Trong bối cảnh hiện nay, vấn đề quyền của người dưới 18 tuổi rất được dư luận quan tâm, đặc biệt là trong trường hợp người dưới 18 tuổi bị xử lý, chịu trách nhiệm hình sự. Trách nhiệm hình sự của những người phạm tội dưới 18 tuổi được đề cập trong Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi và bổ sung năm 2017) có nội dung pháp lý sâu sắc, phạm vi điều chỉnh rất rộng nhưng tập trung vào một số vấn đề cơ bản, cốt lõi.
Mục Lục
Những quy định đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại Việt Nam
Về nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Chính sách xử lý đối với những người phạm tội dưới 18 tuổi xuất hiện và tồn tại gắn liền với lịch sử hình thành và phát triển của Bộ Luật Hình sự của Việt Nam. Có tính đến các yếu tố khác nhau liên quan đến người dưới 18 tuổi, việc xử lý người dưới 18 tuổi khác nhau đáng kể so với người phạm tội trưởng thành. Sự khác biệt này trước hết được phản ánh trong các quy định trách nhiệm hình sự của những người dưới 18 tuổi, trong đó quan trọng nhất là các quy định về nguyên tắc xử lý đối với những người dưới 18 tuổi.
Việc xử lý người phạm tội dưới 18 tuổi phải đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho những người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục và giúp họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân hữu ích cho xã hội. Việc xử lý một người dưới 18 tuổi phải dựa trên tuổi tác, khả năng nhận thức, nguyên nhân, điều kiện và nguy cơ xã hội của hành vi phạm tội.
Về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Luật hình sự Việt Nam quy định hai độ tuổi khác nhau để truy tố hình sự. Điều 12 Bộ luật hình sự 2015 quy định: Những người từ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự đối với tất cả các tội phạm trừ các tội phạm được quy định trong Bộ luật này.
Những người trong độ tuổi từ 14 đến dưới 16 tuổi vi phạm một trong các tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng được quy định tại 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 179, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ Luật Hình Sự.
Pháp Luật Việt Nam cũng chỉ quy định chỉ những người đủ 14 tuổi trở lên có hành vi nguy hiểm cho xã hội quy định tại Điều 8 Bộ Luật hình sự mới có thể xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự. Còn những người từ 14 tuổi trở xuống mặc dù vi phạm nhưng chỉ có thể áp dụng biện pháp xử phạt hành chính người dưới 18 tuổi mà không thể truy cứu trách nhiệm hình sự vì chưa đủ tuổi để chịu trách nhiệm hình sự.
Về trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự
Trong Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi và bổ sung năm 2017), nguyên tắc áp dụng cho các trường hợp miễn trách nhiệm hình sự cho người 18 tuổi được quy định tại khoản 2, Điều 91, theo đó:
“2. Người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 29 của Bộ luật này, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp quy định tại Mục 2 Chương này:
a) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ tội phạm quy định tại các điều 134, 141, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này.
b) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng quy định tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật này, trừ tội phạm quy định tại các điều 123, 134, 141, 142, 144, 150, 151, 168, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này.
c) Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án”.
Những hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội tại Việt Nam
– Đối với người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi khi phạm tội, nếu hình phạt là tù chung thân hoặc hình phạt tử hình, mức phạt cao nhất sẽ không vượt quá 18 năm tù; nếu đó là một hình phạt tù có thời hạn, mức phạt áp dụng cao nhất sẽ không vượt quá 3/4 mức phạt tù theo quy định của pháp luật;
– Đối với người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi khi phạm tội, nếu hình phạt là tù chung thân hoặc hình phạt tử hình, mức phạt cao nhất sẽ không vượt quá 12 năm tù; nếu đó là một hình phạt tù có thời hạn, mức phạt áp dụng cao nhất sẽ không vượt quá 1/2 mức phạt tù theo quy định của pháp luật;
– Đối với những người từ 16 đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do tội vô ý hoặc ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc ở độ tuổi từ 14 đến dưới 16 phạm tội rất nghiêm trọng sẽ có thể áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ;
– Những người từ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi, có hành vi có dấu hiệu phạm tội rất nghiêm trọng, cố ý được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015, sẽ áp dụng các biện pháp giáo dục tại các xã, phường, thị trấn.
– Những người trong độ tuổi từ 12 đến dưới 14 tuổi có hành vi có dấu hiệu phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, cố ý được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015, sẽ áp dụng biện pháp gửi đến các trường giáo dưỡng.
– Trong trường hợp một người dưới 12 tuổi phạm tội hoặc một người từ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi phạm tội nghiêm trọng do cố ý, thì chỉ có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại nhà cho trẻ em nhận ra những việc làm sai trái của chúng.
– Khoản 2, Điều 586 Bộ luật Dân sự 2015 quy định hành vi của một người dưới 14 tuổi gây thiệt hại, phụ huynh phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; Nếu tài sản của cha mẹ không đủ để bồi thường nhưng đứa trẻ có tài sản riêng của mình, tài sản đó sẽ được sử dụng để bồi thường số tiền còn thiếu cho các nạn nhân theo Luật Dân sự.
Xóa án tích đối với người dưới 18 tuổi phạm tội
Trong điều 107 Bộ Luật Hình Sự đã quy định rõ ràng về điều kiện xóa án tích như sau:
“Điều 107. Xóa án tích
1. Người dưới 18 tuổi bị kết án được coi là không có án tích, nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi;
b) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng hoặc tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý;
c) Người bị áp dụng biện pháp tư pháp quy định tại Mục 3 Chương này.
2. Người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng thì đương nhiên xóa án tích nếu trong thời hạn 03 năm tính từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc từ khi hết thời hiệu thi hành bản án mà người đó không thực hiện hành vi phạm tội mới.”
Để lại một phản hồi