Mới đây, Tòa án Nhân dân Cấp cao tại TP.HCM đã xét xử phúc thẩm hai vụ án giết người đặc biệt nghiêm trọng. Trong vụ án thứ nhất, Hội đồng xét xử (HĐXX) tuyên y án tử hình đối với bị cáo Trần Huy (36 tuổi). Ở vụ án thứ hai, HĐXX cũng giữ nguyên bản án sơ thẩm, tuyên phạt bị cáo Phạm Tuấn Kiệt (35 tuổi) và Nguyễn Ngọc Lắm (29 tuổi) mức án tù chung thân. Đáng chú ý, ở cả hai vụ án này, phía bị hại đều có đơn xin giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo. Vậy, theo quy định của pháp luật Việt Nam, bị hại có quyền kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo hay không?
Alt text: Hình ảnh phiên tòa xét xử. Bị cáo đứng trước vành móng ngựa, phía sau là Hội đồng xét xử.
Mục Lục
Quyền kháng cáo của bị hại trong luật tố tụng hình sự Việt Nam
Theo Điều 62 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2021), bị hại được định nghĩa là cá nhân bị thiệt hại trực tiếp về thể chất, tinh thần, tài sản hoặc cơ quan, tổ chức bị thiệt hại về tài sản, uy tín do tội phạm gây ra hoặc đe dọa gây ra. Luật quy định bị hại hoặc người đại diện hợp pháp của họ có nhiều quyền, trong đó bao gồm quyền kháng cáo bản án, quyết định của Tòa án.
Bị hại có quyền kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt?
Như vậy, bị hại hoàn toàn có quyền kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo. HĐXX cấp phúc thẩm sẽ xem xét kháng cáo này. Việc có chấp nhận giảm nhẹ hình phạt hay không phụ thuộc vào nhận định của HĐXX dựa trên việc xem xét, đánh giá toàn diện, khách quan vụ án, căn cứ vào các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự, tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân của bị cáo, thái độ của bị cáo sau khi phạm tội,…
Ai có quyền kháng cáo về hình phạt?
Cần lưu ý rằng, không phải ai cũng có quyền kháng cáo về phần hình phạt. Chỉ một số người tham gia tố tụng theo luật định mới có quyền này, bao gồm bị hại và bị cáo. Những người khác như nguyên đơn dân sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không có quyền kháng cáo đề nghị cấp phúc thẩm tăng nặng hoặc giảm nhẹ hình phạt đối với bị cáo.
Kết luận
Tóm lại, pháp luật Việt Nam cho phép bị hại có quyền kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt cho bị cáo. Tuy nhiên, việc HĐXX có chấp nhận kháng cáo hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố và được quyết định dựa trên quá trình xem xét toàn diện vụ án. Quyền này thể hiện tính nhân văn của pháp luật, đồng thời tôn trọng ý nguyện của bị hại trong quá trình xét xử.
